Πίσω στο ευρετήριο

ΟΞΥΝΕΤΑΙ Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΙΡΑΝ-Σ. ΑΡΑΒΙΑΣ

Ο ψυχρός πόλεμος στον Περσικό Κόλπο

Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ

 Οι μεγάλες αλλαγές δεν έρχονται χωρίς μεγάλες επιπτώσεις κι αυτό επιβεβαιώνεται (και) στην περίπτωση των λαϊκών εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο.

 Καθώς τα άκομψα διεφθαρμένα και με παρωχημένο τρόπο καταπιεστικά καθεστώτα καταρρέουν, βάζοντας σε κίνηση ένα ντόμινο μεγάλων τοπικών πολιτικών αλλαγών, μια σημαντική επίπτωση αρχίζει να καταγράφεται έξω και πίσω από το κάδρο των εξεγέρσεων.

Είναι η ψυχροπολεμική σύγκρουση των δύο τοπικών υπερδυνάμεων, του (σιιτικού) Ιράν και της (σουνιτικής) Σαουδικής Αραβίας, που κλιμακώνεται όσο οι λαϊκές εξεγέρσεις διαχέονται στις άνυδρες αλλά πλούσιες πετρελαιοπαραγωγικές αραβικές επικράτειες.

Πρόκειται για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, που όπως κάθε ψυχροπολεμικό περιβάλλον «διαθέτει το πλήρες σετ κατασκοπευτικών συνωμοσιών, εκστρατειών παραπληροφόρησης, ανίερων παρασκηνιακών συμμαχιών, φορτισμένης ρητορικής πολιτικού λαϊκισμού και, βεβαίως, υψηλών διακυβευμάτων», όπως σχολιάζει η «Wall Street Journal». Ομως, πέρα από αυτή τη φιλολογική δραματοποίηση της σύγκρουσης, υπάρχει η πεζή πραγματικότητα μιας κλιμακούμενης κρίσης που θεωρείται ικανή να φτάσει σε εμπόλεμη σύρραξη στον Περσικό Κόλπο (ή Αραβικό όπως τον προτιμούν οι Σαουδάραβες).

Στις 14 Μαρτίου, η διεθνής κοινότητα πήρε μια γεύση από αυτή την απειλή σύρραξης, καθώς τα σαουδαραβικά τανκς αποβιβάστηκαν στο γειτονικό νησιωτικό κρατίδιο του Μπαχρέιν για να βοηθήσουν τη βασιλική οικογένεια που το κυβερνά να καταστείλει τις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις εκεί. Λίγες ώρες μετά τη σαουδαραβική εμπλοκή στην πορεία εκδημοκρατισμού του Μπαχρέιν, το Ιράν έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις του σε «πολεμική ετοιμότητα» για να προστατεύσει την καταπιεσμένη σιιτική πλειοψηφία εκεί.

Ολα αυτά έφεραν σε αμηχανία την Ουάσιγκτον, που τελικά υπέκυψε στις γεωπολιτικές προτεραιότητες που ορίζει η στενή -αλλά και τεταμένη- σχέση της με τη Σαουδική Αραβία, και συγκράτησε τις δημοκρατικές της ευαισθησίες στην περίπτωση του Μπαχρέιν. Ετσι, ένα από τα αυθεντικότερα δημοκρατικά κινήματα της λεγόμενης Αραβικής Ανοιξης, έμεινε χωρίς το πλεονέκτημα της δυτικής υποστήριξης, κάτι που επαναλήφθηκε στην περίπτωση της Υεμένης. Εκεί οι ρόλοι αντιστράφηκαν, καθώς ήταν η Σαουδική Αραβία που κατηγόρησε το Ιράν για εμπλοκή στις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις, μέσω της σιιτικής ανταρτικής οργάνωσης Χούτις, που δρα στην Υεμένη και διατηρεί δεσμούς με την Τεχεράνη.

Πίσω στο Μπαχρέιν, οι σαουδαραβικές ανησυχίες για ιρανική διείσδυση ενισχύθηκαν από το γεγονός ότι στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις εμφανίστηκαν πανό με φωτογραφίες του Χασάν Νασράλα, ηγέτη της λιβανέζικης Χεζμπολά, που υποστηρίζεται από την Τεχεράνη μέσω της σιιτικής μειοψηφίας του Λιβάνου.

Η μεταφορά της ιστορικής σύγκρουσης Σαουδικής Αραβίας και Ιράν στα πεδία των δημοκρατικών λαϊκών εξεγέρσεων του αραβικού κόσμου τεκμηριώνεται και από τη ρητορική της Τεχεράνης ότι αυτές οι εξεγέρσεις αποτελούν συνέχεια της «Ισλαμικής Αφύπνισης» που ξεκίνησε με την ιρανική επανάσταση του 1979 και σήμερα η ανατροπή των διεφθαρμένων καθεστώτων «αποτελεί νίκη της μεγάλης επανάστασης του ιρανικού έθνους» κατά δήλωση του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν.

Η προφανής απόπειρα του θεοκρατικού ιρανικού καθεστώτος να οικειοποιηθεί τις λαϊκές εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, με τελικό στόχο την αύξηση της επιρροής του εκεί, σήμανε συναγερμό στη Σαουδική Αραβία, που καταφέρνει να διατηρεί τον ηγετικό ρόλο στο αραβικό εθνοτικό στοιχείο μέσω του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) στις τάξεις του οποίου συνασπίζονται οι σουνιτικές κοινωνίες του Μπαχρέιν, του Κουβέιτ, της Σ. Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Ομάν και του Κατάρ. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, το GCC ζήτησε από τις ΗΠΑ, τη διεθνή κοινότητα και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ «να μπει φραγμός στην ιρανική διείσδυση και τις προβοκάτσιες στις υποθέσεις του Αραβικού Κόλπου». Η απάντηση ήρθε άμεσα από τον πρόεδρο του Ιράν Μαχμούντ Αχμαντινεντζάντ, που κατηγόρησε την Ουάσιγκτον ότι μέσω της Σαουδικής Αραβίας «δημιουργεί ένταση μεταξύ Αράβων και Ιράν».

Το ψυχροπολεμικό κλίμα στον Περσικό περιπλέκεται, καθώς πολλοί θυμούνται και το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Η Σ. Αραβία εμφανίζεται έτοιμη να κάνει και τις δικές της πυρηνικές κινήσεις, χωρίς βέβαια να παραμελήσει τις αγορές αμερικανικών αποτρεπτικών συστημάτων -η τελευταία αγορά έφτασε στο ύψος-ρεκόρ των 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Αν και η ρήξη μεταξύ αυτών των δύο μεγάλων τοπικών δυνάμεων είναι παλιά και με θρησκευτικές καταβολές, οι τωρινές λαϊκές εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο προσφέρουν ευκαιρίες και δημιουργούν απειλές για αναζωπύρωση της σύγκρουσης σε ένα από τα πιο ευαίσθητα σημεία του πλανήτη: στον Περσικό Κόλπο.